Arkadiusz Mędrzak
Wietrzenie pomieszczeń w zimie nie musi wiązać się ze stratami ciepła, jeśli wyposażysz dom w rekuperator. Pozwoli on odzyskać energię cieplną i zmniejszy potrzebę ogrzewania obiektu. Dobrze dobrany rekuperator pomoże również zimą. Jak wybrać odpowiedni?
Nie spotkałeś się wcześniej z pojęciem „rekuperator”? „Co to jest” – zapytasz? To urządzenie jest częścią systemów wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych lub biurowych. Zadaniem rekuperatora jest odzyskiwanie energii cieplnej ze zużytego powietrza wypuszczanego z wewnątrz obiektu. Rekuperator ciepła najczęściej zasilany jest energią elektryczną, która napędza pracę wentylatorów.
Rekuperatory a wentylatory
Często zdarza się, że w odniesieniu do rekuperatorów stosowane jest określenie „wentylator”. Musisz pamiętać, że oba słowa oznaczają inne urządzenia. Wentylator ma za zadanie wymieniać powietrze. Pobiera z zewnątrz świeże powietrze, a z wewnątrz – zużyte i wymienia je. Tymczasem rekuperator także wykonuje taką samą pracę, z tym że dodatkowo proces wzbogacony jest o odzyskiwanie temperatury.
Rekuperator – zasada działania
Zastanawiasz się, w jaki sposób działa rekuperator? Budowa urządzenia różni się w zależności od jego wariantu. Niezależnie jednak od typu rekuperatora zasada działania wszystkich urządzeń jest podobna. W zasadzie różnice polegają jedynie na kosmetyce związanej z wymianą powietrza. O tym jednak nieco więcej napiszemy w dalszej części tekstu.
Jakie są etapy pracy rekuperatora?
Najprościej opisać działanie rekuperatora, biorąc pod uwagę wszystkie prace, jakie wykonuje. Po pierwsze – pobiera powietrze zużyte z wnętrza pomieszczenia, a następnie wypuszcza je na zewnątrz obiektu. Drugim ciągiem instalacji pobierane jest powietrze z zewnątrz i wpuszczane do obiektu. Rekuperator wyposażony jest w jeden lub kilka wentylatorów, które wywołują ruch powietrza.
Ile ciepła odzyskują rekuperatory?
W czasie wymiany powietrza zużytego i świeżego następuje wymiana energii pomiędzy nimi. Tradycyjne rekuperatory sprawdzają się w okresie zimowym, ponieważ odzyskują ciepło ze zużytego powietrza i oddają je świeżemu. Dobre urządzenia mogą pochwalić się odzyskiem ciepła na poziomie nawet 90 procent. Jednak z reguły jest to pomiędzy 60 a 80 procent.
Rekuperatory w roli klimatyzacji
Pisaliśmy o rekuperatorach sprawdzających się w lecie. Odzysk ciepłego powietrza nie jest jedyną pracą, jaką wykonuje rekuperator. W okresie zimowym może też chłodzić powietrze pobierane z zewnątrz poprzez oddawanie temperatury strumieniowi wypuszczanemu z pomieszczenia. Dzięki temu w upalne dni rekuperator będzie działał niczym klimatyzacja.
Budowa rekuperatora
Każdy rekuperator składa się z kilku elementów. Są to:
- wymiennik ciepła;
- wentylatory;
- filtry;
- obudowa.
Najważniejszą częścią jest wymiennik ciepła, który stanowi za serce urządzenia. Ponadto niezbędnymi akcesoriami są wentylatory, które odpowiadają za przepływ powietrza. W instalacji odpowiedzialnej za pobieranie powietrza montowane są filtry oczyszczające medium wpływające do wewnątrz. Całość zamknięta jest w funkcjonalnej obudowie, która zabezpiecza podzespoły i umożliwia wygodne korzystanie z funkcji urządzenia.
Jak rekuperatory przekazują energię?
Na rynku dostępne są rozmaite rodzaje rekuperatorów, które różnią się między innymi sposobem przekazywania energii. W zależności od konstrukcji urządzenia i zasady działania może zmieniać się wydajność. Ma to również niebagatelny wpływ na cenę urządzenia i koszt jego instalacji. Poniżej przedstawiamy podział rekuperatorów w zależności od czynnika odpowiadającego za przekazywanie energii.
Przegroda płytowa
Tego typu urządzenia wykorzystują elementy w postaci płytek, którym przekazują temperaturę. Najprostszym rozwiązaniem są instalacje krzyżowe, w których kanały układane są prostopadle do siebie. Niestety wpływa to na słabe wyniki odzyskiwania temperatury. Nowocześniejsze rozwiązanie to rekuperatory przeciwprądowe, w których kanały są ułożone równolegle do siebie, a strumienie powietrza płyną w odwrotnych kierunkach. Tutaj skuteczność odzyskiwania energii jest na poziomie 90 procent.
Czynnik pośredni
Innym typem konstrukcji jest rekuperator, w którym za przenoszenie energii odpowiada czynnik pośredni. Urządzenia obrotowe mają podobną zasadę działania jak pompy ciepła. Energia z wypuszczanego powietrza jest przekazywana do zbiornika z glikolem lub innym preparatem. Następnie w wyniku różnicy temperatur oddawana jest strumieniowi powietrza wpływającego do wewnątrz.
Rekuperator – budowa instalacji
Wiesz już, co to jest rekuperator. Pora przejść do jednego z najważniejszych wyzwań, jakie są związane z tym urządzeniem. Chodzi o potrzebę budowania instalacji, która będzie odpowiedzialna za wymianę powietrza. W odróżnieniu od niektórych wentylatorów rekuperator potrzebuje dwóch niezależnych kanałów do pracy. Ponadto potrzebne będzie miejsce, gdzie montuje się serce, czyli cały mechanizm urządzenia. Jego rozmiary najczęściej są większe od wentylatorów.
Gdzie są zlokalizowane instalacje poboru powietrza?
Instalacje dzieli się na rury odpowiedzialne za powietrze zużyte i świeże. Instalacje poboru powietrza z mieszkania znajdują się na ogół w pobliżu podłogi. Mogą być instalowane w dowolnej liczbie pomieszczeń i często rekuperator obsługuje kilka kondygnacji budynku. Kanały prowadzą do wymiennika ciepła, a następnie na zewnątrz budynku.
Gdzie znajdują się kanały świeżego powietrza?
Z kolei na zewnętrznej ścianie budynku swój bieg rozpoczynają kanały powietrza świeżego. W pierwszej kolejności wpadają one do rekuperatora, gdzie powietrze pobiera energię. Następnie kanały rozprowadzają je po całym budynku. Najczęściej ulokowane są w obrębie sufitu w towarzystwie instalacji grzewczej. Wówczas przywracana jest różnica temperatur, której nie jest w stanie przekazać rekuperator.
Czy można zamontować rekuperator ciepła w starym budynku?
Wentylatory z systemem odzyskiwania ciepła kojarzone są z nowymi budynkami nastawionymi na samowystarczalność energetyczną. Czy dobrym pomysłem będzie wstawiać do starych pomieszczeń rekuperator? Zasada działania urządzenia sprawia, że wymaga on rozbudowanej i dobrze zaplanowanej instalacji. Dlatego projektuje się go przede wszystkim w obiektach nowych. Wówczas układ przewodów wentylacyjnych łatwiej będzie prowadzić w obrębie ścian i podłóg.
Jak i kiedy montować rekuperator w starszych obiektach?
Nieco więcej problemów może sprawić rekuperator zamontowany w starszych budynkach, jednak da się to zrobić. Szczególnie obiekty wyposażone w wentylację lepiej przyjmą taką instalację. Wówczas możliwe są prace modernizacyjne czy poprowadzenie dodatkowych instalacji. Trasy wyznaczone przez dotychczasowe kanały często wiodą przez miejsca nieużytkowane jak przestrzenie pomiędzy płytami gipsowymi czy nad podwieszanym sufitem. W związku z tym możliwa jest ich wymiana lub modernizacja.
Koszt rekuperatora a remont budynku
W obiektach, które nie mają instalacji wentylacyjnej, problem okazuje się znacznie większy. Potrzebna będzie budowa całej sieci wewnątrz od podstaw. Musisz dobrze przeliczyć, czy koszty remontu nie przekraczają korzyści płynących z użycia rekuperatora. Wyjściem z sytuacji będzie podłączenie rekuperatora ściennego tylko dla jednego największego pomieszczenia. To pozwoli ograniczyć zakres prac remontowych. Wówczas jednak odzysk energii może nie być na imponującym poziomie, ponieważ rekuperator będzie pracował tylko dla części budynku.
Rekuperator – co to ma wspólnego z ekologią?
Początkowo może się wydawać, że rekuperacja nie ma wiele wspólnego z ekologią, tymczasem dobrze dobrany rekuperator sprawi, że twój dom stanie się bardziej neutralny dla środowiska naturalnego. Szczególne korzyści z zastosowania tego urządzenia odniesie przyroda znajdująca w twoim najbliższym otoczeniu.
Rekuperator a emisja szkodliwych substancji do atmosfery
Rekuperator ogranicza straty ciepła w czasie zimowym. To wpływa na mniejsze zapotrzebowanie energetyczne domu, zmniejszenie ilości spalanego węgla czy innych paliw, a co za tym idzie obniżenie emisji szkodliwych związków do atmosfery. Dzięki temu powietrze w twoim otoczeniu jest czystsze, a koszty ogrzewania zimowego wyraźnie zostaną ograniczone. Ponadto zwróć uwagę na ograniczenie efektu cieplarnianego. Nie wypuszczasz do atmosfery dodatkowego ciepła, ponieważ ono zostaje w domu. Dlatego w minimalnym stopniu przyczyniasz się do naprawy środowiska naturalnego.
Zapotrzebowanie na energię elektryczną – wada czy zaleta?
Często sceptycy wskazują wzrost zapotrzebowania obiektu na energię elektryczną, która jest potrzebna do zasilania rekuperatora. Nie jest to jednak wielki problem z punktu widzenia ekologii. Przede wszystkim rekuperator pobiera niewielką ilość energii, której wytworzenie jest mniej szkodliwe dla środowiska, niż palenie węglem w domowych kotłowniach. Nawet przy produkcji energii z węgla w elektrowniach emisja do atmosfery benzenu czy innych związków chemicznych jest mniejsza niż przy piecach 5 klasy.
Rekuperator i alternatywne źródła energii
Dodatkowo pojawia się możliwość zasilania systemu rekuperacji alternatywnymi źródłami energii. Często rekuperator zamontowany jest w budynkach, które jednocześnie wyposażone są w fotowoltaikę. Funkcja magazynowania prądu u operatora sprawia, że możesz korzystać z energii słonecznej do zasilania rekuperatora również w zimie.
Jak wybrać rekuperator ciepła?
Wybór rekuperatora dla osób niemających wcześniej styczności z takim urządzeniem może okazać się dosyć trudny. Mnogość rozmaitych parametrów przedstawianych przez producentów może wprawić w konsternację. W razie problemów warto poradzić się specjalistów, a szczególnie niezależnych projektantów obeznanych z nowymi technologiami. Jeśli jednak zdecydujesz się samodzielnie wybierać urządzenia, zwróć uwagę na kilka istotnych parametrów:
- wydajność rekuperatora;
- koszty eksploatacji;
- głośność;
- czujniki;
- rozmiar wymiennika ciepła.
Wydajność rekuperatora ciepła
Ten parametr wydaje się najbardziej istotny dla działania całego urządzenia. Odpowiada za to, ile powietrza będzie w stanie wymienić rekuperator. Wyższa wydajność to lepsza wentylacja, jednak także większe koszty pracy. Dlatego wydajność podawaną w metrach sześciennych musisz dostosować do wielkości obiektu. Najlepiej będzie zlecić projekt rekuperacji całego domu, dzięki czemu łatwiej będzie dobrać odpowiednie urządzenie i jednocześnie rozplanować instalację.
Koszty eksploatacji urządzenia
Rekuperator do pracy wymaga energii elektrycznej, co wpływa na koszt jego eksploatacji. W zależności od wielkości wentylatorów urządzenia mogą potrzebować od 10 do nawet 30W. To oznacza koszt od kilkunastu do 30 złotych miesięcznie w rachunkach za energię elektryczną. Rekuperator wymaga także wymiany filtrów co kilka miesięcy. Tutaj musisz sprawdzić ceny nowych kompletów filtrów na rynku, ponieważ są mocno zróżnicowane.
Emisja hałasu
Jeśli umieszczasz rekuperator w obrębie pomieszczeń mieszkalnych czy wypoczynkowych, musisz zwrócić uwagę na głośność jego pracy. Urządzenia o emisji dźwięku na poziomie 20 – 25 dB nie sprawią wielkich problemów. Z kolei te głośniejsze możesz zaplanować w pomieszczeniach piwnicznych, gdzie nie będą przeszkadzały.
Dodatkowe czujniki i regulacje
Zaawansowany technicznie rekuperator jest urządzeniem, które reaguje na sytuację wewnątrz pomieszczenia. Przede wszystkim ocenia temperaturę za pomocą sieci czujników. Ponadto sprawdza wilgotność, co ma znaczenie szczególnie przy urządzeniach obrotowych. Więcej czujników oznacza lepsze dostosowanie trybu pracy urządzenia do warunków panujących w domu. Ważne są także dodatkowe funkcje i ustawienia, które umożliwiają włączenie trybu wakacyjnego czy dostosowanie pracy rekuperatora do ilości mieszkańców będących aktualnie w domu.
Wielkość wymiennika ciepła
Od rozmiarów wymiennika ciepła zależy w dużej mierze wydajność rekuperatora. Zasadniczo większy wymiennik będzie lepszy i będzie gwarancją mniejszych strat ciepła.
Rekuperatory – jaki jest koszt?
Nie da się ukryć, że rekuperator jest urządzeniem drogim. Jeśli zastanawiasz się nad jego montażem, musisz przygotować się na wydatek minimum kilku tysięcy złotych. Najprostsze urządzenia kosztują już około 6-7 tysięcy złotych. Ceny rekuperatorów wyposażonych w funkcję klimatyzatora i charakteryzujących się sporym odzyskiem ciepła mogą być wielokrotnie wyższe. Na rynku można spotkać urządzenia w cenie 25 tysięcy złotych lub droższe.
Ile kosztuje montaż rekuperatora ciepła?
Cena samego urządzenia nie jest jedynym kosztem, z jakim wiąże się montaż. Potrzebna jest cała rozbudowana instalacja, o której pisaliśmy wcześniej. Tutaj wiele zależy od jej wielkości i zastosowanych rozwiązań technologicznych. Rekuperator wraz z montażem i instalacją może kosztować nawet od kilku do kilkunastu tysięcy drożej niż samo urządzenie.
Rekuperatory – dofinansowanie
Wcześniej wymieniliśmy argumenty przemawiające za tym, że zasada działania rekuperatora jest uznawana za ekologiczną. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie zwrotu części kosztów w przypadku montażu takiego urządzenia w używanym domu. Kupując rekuperator, możesz starać się o dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze”. W zależności od opcji, jaką wybierzesz, stanu majątkowego i tego, czy połączysz modernizację z montażem fotowoltaiki, możesz otrzymać nawet do 37. tysięcy złotych.
Rekuperatory – ile można zaoszczędzić?
Każdy inwestor zadaje pytanie, kiedy jego pieniądze zwrócą się i zacznie zarabiać na nowym urządzeniu. W przypadku rekuperatora bardzo trudno określić korzyści finansowe, jakie przynosi. Wiele zależy od tego, jak dużą kubaturę obsługuje instalacja i na jakim poziomie będzie odzysk ciepła urządzenia.
Ile można zaoszczędzić na ogrzewaniu dzięki rekuperatorowi?
Część producentów podaje, że oferowany przez nich sprzęt zmniejszy zapotrzebowanie na ogrzewanie o 30 procent. Nieco ambitniejsi wspominają nawet o zmniejszeniu zapotrzebowania na paliwo o 40% i więcej. Jednak nie da się tego dokładnie ocenić, ponieważ straty ciepła nie wynikają jedynie z wentylacji. Należy przyjąć, że rekuperator pozwala ograniczyć zużycie energii potrzebnej do ogrzewania o około 20%. Jednak do uzyskania dokładnych wartości potrzebny jest audyt energetyczny obiektu i sumienne obliczenia.
Czy warto inwestować w rekuperator?
Analizując wszystkie wcześniej wymienione cechy urządzenia i biorąc pod uwagę jego cenę, pewnie będziesz zastanawiał się, czy warto wyposażyć swój dom w rekuperator. Urządzenie nie jest tanie, a jego zwrot może nastąpić po ponad 10. latach, gdy weźmiemy już pod uwagę możliwość dofinansowania.
Co może zniechęcić do instalacji?
Dodatkowo nie uwalniasz się od kosztów stałych za energię elektryczną i serwisowanie urządzenia. Jeśli chcesz zamontować rekuperator w starym domu, musisz liczyć się dodatkowo z wysokimi kosztami remontowymi. To wszystko sprawia, że rekuperator na razie nie cieszy się wielkim zainteresowaniem inwestorów.
Korzyści materialne to niejedyny zysk, jaki może przynieść ci rekuperator. Jak każde inne rozwiązanie ekologiczne, które nastawione jest na oszczędzanie zasobów, warte będzie twojej uwagi. Dzięki odzyskiwaniu energii z powietrza będziesz mógł ograniczyć proces niszczenia i zanieczyszczania naszej planety. Środowisko naturalne położone najbliżej twojego domu będzie także mogło się zregenerować.
