Nie wszędzie i nie w każdych warunkach powstanie smog – aby zaistniał, muszą powstać specyficzne warunki. Jednym z najważniejszych elementów, zwłaszcza dla smogu londyńskiego, jest duża ilość pyłów, towarzyszących np. paleniu w piecach węglowych. Spaliny napotykając na zimną parę wodną, stają się widoczne i odczuwalne dla przebywających w takim środowisku osób, co właśnie skutkuje powstaniem smogu. W Polsce spotkać można oba jego rodzaje – zarówno typowy dla Londynu smog chłodny i kwaśny (głównie z pyłów), jak i odmianę z Los Angeles, w której dominują szkodliwe tlenki i węglowodory.

Smog typu londyńskiego – skąd się wziął? Czym się charakteryzuje?

Londyńska mgła, jak zwykło się mawiać na ten rodzaj smogu, powstaje, gdy powierzchnia gruntu ulega gwałtownemu ochłodzeniu, przez co ciepłe powietrze tworzy pokrywę wiążącą pod sobą zimne masy połączone wraz z zanieczyszczeniami. Zjawisko to jest szerzej znane jako inwersja termiczna i prowadzi do smogu londyńskiego. Jego nazwa pochodzi od Wielkiego smogu londyńskiego, który wystąpił w Angielskiej stolicy w 1952 roku, trwał 5 dni i doprowadził do śmierci tysięcy osób, niszcząc przy tym środowisko naturalne Londynu. Smog londyński występuje głównie w okresie jesienno-zimowym i jest najczęściej występującym rodzajem smogu również w Polsce.

Smog Londyn – przyczyny

Oprócz emisji znacznych ilości pyłów (głównie PM10 i PM2.5) oraz zanieczyszczeń i węglowodorów, które są charakterystyczne do niemal każdego dużego miasta na świecie, do powstania smogu, w tym smogu londyńskiego, niezbędne są czynniki środowiskowe, w postaci wilgotnego powietrza i niskich temperatur. W połączeniu z opalaniem domów niskiej jakości węglem i dużym ruchem samochodowym, nietrudno o pojawienie się smogu, właśnie typu londyńskiego. Chociaż większość Zachodniej Europy podjęła działania zapobiegawcze i skutecznie ograniczyła występowanie tego zjawiska, to w Polsce nadal jego występowanie towarzyszy niemal każdej zimie – szczególnie w miastach położonych w kotlinach, jak np. w Krakowie.  

Smog londyński – konsekwencje

Chociaż smog w Londynie nie jest już tak powszechny, jak jeszcze kilkadziesiąt lat temu, to jego skutki nadal są bolesne. Oddychanie takim powietrzem grozi szybkim rozwinięciem się chorób w obrębie układu oddechowego, krążenia czy np. zmianami nowotworowymi. Łączną ilość ofiar Wielkiego smogu londyńskiego z lat 50. szacuje się na około 12 tysięcy osób. Poza tym doszło do paraliżu miasta i ograniczenia niemal każdej aktywności – w tym ekonomicznej. Do dzisiaj tego rodzaju anomalie kosztują życie dziesiątki tysięcy osób rocznie. Z drugiej strony należy przyznać, że kraje najbardziej dotknięte zanieczyszczeniami, powzięły najbardziej radykalne działania, dzięki którym problem ten właściwie się nie powtarza.

Czy Polska również poradzi sobie ze smogiem londyńskim?

Niestety na tle innych zachodnioeuropejskich państw nasz kraj jest niechlubnym wyjątkiem. Smog jest wciąż zjawiskiem powszechnym, którego efekty pozbawiają życia tysiące osób rocznie. Wspomniany Londyn, podobnie jak inne zachodnioeuropejskie miasta, praktycznie wyeliminowały zagrożenia płynące ze smogu – co jednak wiązało się z niemałymi inwestycjami i zmianami w trybie życia. Stare samochody z silnikami wysokoprężnymi obłożone zostały wysokimi podatkami, ogrzewanie w domach wymieniono na gazowe bądź elektryczne i ograniczono liczbę zakładów przemysłowych w okolicy. Największe miasta w naszym kraju potrzebują podobnych rozwiązań – każdej zimy w rankingach zanieczyszczeń plasują się w niechlubnej czołówce.

Smog londyński jest jednym z najczęściej występujących, m.in. w naszym kraju. Za jego powstawanie odpowiedzialne są cząsteczki sadzy i pyłów PM2.5 i PM10, które w połączeniu z węglowodorami i zanieczyszczeniami gazowymi tworzą wysoce toksyczną mieszankę.